♥ 19e eeuws Ikat doek

Bij deze mijn tweede vondst, overigens geen Franse en ook vast iets wat niet iedereen aanspreekt... In de laatste week van onze vakantie kocht ik op een brocante- en curiosamarkt in Apeldoorn dit prachtige oude Ikat doek. Ik hou van etnische items in huis waar een geschiedenis aan vast zit. De beste man van wie ik het doek kocht was gelukkig dan ook zo vriendelijk mij een uitgebreide toelichting te geven. Nu vind ik het zelf altijd erg interessant om de geschiedenis hiervan te horen dus ik luisterde aandachtig naar de beste koopman. Vervolgens heb ik zelf nog wat speurwerk via Google gedaan.

Elk doek heeft zijn eigen betekenis en tekening, afhankelijk van de wever en het dorp waar ze worden vervaardigd. Het doek dat ik kocht is afkomstig van Sumba, een eiland in Oost-Indonesië. Hij stamt uit de 19e eeuw en is 150 tot 200 jaar oud. Toch best bijzonder, vind ik zelf. Mijn doek is een Hinggi (grote deken), dat wil zeggen dat deze doek meestal door mannen rond de heupen of over de schouder werden gedragen. Ze waren belangrijk bij rituelen, huwelijken, plechtigheden maar ook bij begrafenissen. Hierdoor worden het ook wel eens dodendoeken genoemd. Een dergelijk doek was een statussymbool dat de mannen aanzien gaf. Het doek wat ik kocht is op sommige plaatsen lichtelijk versleten en hersteld maar dat maakt voor mij niet uit. Geeft het juist wel zijn charme.

De waarde van een Ikat doek wordt bepaald door de materialen die zijn gebruikt, de grootte van het doek, de tekening/het dessin dat is geweven en de kleuren die zijn gebruikt. Werden de kleuren rood en indigo in het doek gebruikt, dan was deze veelal bestemd voor iemand van adellijke afkomst (net als mijn doek, hihi). De ontwerpen wijzen vaak naar locale objecten of dieren zoals paarden, buffels, gekko's, draken, hanen en zelfs de Nederlandse leeuw. De Sumbanezen geloven dat een persoon in staat is de speciale krachten en kwaliteiten te verkrijgen van de wezens die ze in de garens tot een patroon hebben verweven. Fascinerend toch?

Diverse doeken hangen uitgestald voor de verkoop.
Bron foto: Handwerkwereld.

WAT IS IKAT?

Het Indonesiche woord Ikat betekend binden of knopen. Het is een techniek waarmee textiel (voornamelijk katoen) van motieven wordt voorzien door, voorafgaand aan het natuurlijke verven, de garens samen te binden en te bedekken zodat de kleurstof zich op die plaatsen niet kan hechten. De garens worden op lengte gesneden en in strengen samen gebonden. Bepaalde precies afgemeten delen van de streng worden dan afgebonden en bedekt met een vloeistofafstotend materiaal (wasachtige of vettige substantie) zodat de verf daar niet doorlaat. Als na het verfbad (waar de garens soms maanden in staan) de garens droog zijn en het vloeistofafstotende materiaal is verwijderd, worden de strengen op andere plaatsen samengebonden en worden deze weer in een andere kleur gedompeld. Als dit proces meerdere keren is herhaald en de kleuren met grote nauwkeurigheid op de juiste plaatsen zijn aangebracht, zie je bij het weven het beoogde dessin tevoorschijn komen. Er zijn doeken, maar ook kledingstukken en interieuritems van gemaakt. De techniek is mogelijk duizenden jaren geleden in China ontstaan. Het is een hele duurzame en arbeidsintensieve manier van kleuren en weven en daardoor een waardevol materiaal.

De garens worden met natuurlijke verf gekleurd.
Bron foto: The Lifestyle Company.

De afgebonden garens hangen te drogen.
Bron foto: Percussion.

Het doek heeft mooie warme tinten, precies datgene dat ik iets meer in ons interieur wil brengen als contrast met al dat grijs. Ik heb het doek tijdelijk een plaatsje in de woonkamer gegeven. Waar eerst het zelfgemaakte louvreluik stond heb ik nu de bamboeladder (die eerst op onze slaapkamer stond) neer gezet en daar het doek overheen gehangen. De verweerde matte kleuren komen zo extra mooi uit tegen de donkere wand.

Helaas ogen de kleuren op deze foto's feller dan in werkelijkheid. Ze zijn juist mooi mat en vergrijsd.

Liefs Marieke